Open deur?

Vier jaar lang wachten mensen gemiddeld voordat ze zich melden aan het loket van de gemeente om wat aan hun schulden te doen. Vier jaar waarin de schuld oploopt tot zo’n 40.000 euro, de stress voortdurend aanwezig is en het handelend vermogen door die stress afneemt.

Daarmee begon het gesprek vrijdagochtend in De Alchemist in Utrecht. Uitgenodigd door Divosa zaten we met ongeveer vijftig beleidsambtenaren, schuldhulpverleners en ervaringsdeskundigen bij elkaar voor een discussie over het rapport: Open Deur? De ombudsman doet daarin verslag over de toegang tot de schuldhulpverlening. Mijn gemeente is één van de onderzochte gemeenten.

Niemand is tegen de aanbevelingen die de ombudsman daarin doet:

• Laat iedereen ruimhartig toe tot de schuldhulpverlening.
• Nodig iedereen die zich meldt in een persoonlijk gesprek zijn of haar situatie toelichten.
• Beoordeel iedere aanbeveling individueel en integraal. Dat lijkt tegenstrijdig maar bedoelt wordt dat je altijd uitgaat van de persoonlijke omstandigheden en alle omstandigheden meeneemt. Schulden komen meestal niet alleen.

Zet meer deuren open

Iedereen die eindelijk zo ver is dat hij om hulp vraagt, verdient de aandacht van de gemeente. Toch is het in de praktijk wel lastig om dat allemaal goed te organiseren. We werpen onbedoeld drempels op. Gemeentelijke websites kunnen veel beter worden ingericht. Niet iedereen weet de weg op het internet, informatie moet dus op verschillende manieren beschikbaar zijn, op scholen, in de wachtkamer van de dokter. We werpen veel drempels op door meteen formulieren te laten invullen en te verwachten dat degene die om hulp vraagt zijn of haar administratie op orde heeft. Niet iedereen krijgt een eerlijke kans, mensen die een onderneming hebben, ook ZZP-ers, worden door veel gemeenten uitgesloten. De regels die we hanteren, stammen nog uit de tijd dat goldt: Eigen schuld, dikke bult. We zetten nu vraagtekens bij de zelfredzaamheid van een belangrijk deel van onze inwoners.

Schouders eronder

Maar, het inzicht, dat we niet van iedereen voldoende zelfredzaamheid kunnen verwachten, helpt wel bij het bedenken van slimmere manieren om ons werk te doen. Dat kan al met kleine dingen. Bijvoorbeeld door minder streng te zijn in onze brieven. We kunnen meer rekening houden met laaggeletterdheid en beperkte verstandelijke vermogens. Het niet ingewikkelder maken dan nodig, een boekhouder inhuren voor een ZZP-er kan wonderen verrichtten. In vijf uur tijd is de basis weer op orde. De grotere dingen vragen een langere adem. Daarom hebben landelijke organisatie de krachten gebundeld in een speciaal programma om gemeenten te ondersteunen: Schouders eronder. Leren, onderzoek doen en uitwisseling van ervaringen zijn bij elkaar gebracht om de schuldhulp effectiever te maken.