En dan ineens is het klaar. Een jaar geleden maakte we wat onwennig kennis met elkaar en met de werkwijze van Schouders Eronder.
Deze week waren er bloemen en dankwoorden. De samenwerking tussen bewindvoerders en de gemeente Hoorn is in de steigers gezet.
Succes daar in Hoorn en dank @Stephanie Roeleveld en @Dide Sormans voor de samenwerking.
De gele hesjes hangen al klaar in de kast,
zegt Divosa voorzitter Erik Dannenberg, als aftrap van het congres over Armoede en Schulden. Hij laat een foto zien van het Vrouwenhuis in Zwolle, een hofje voor vrouwen die uitgewerkt waren als hulp in de huishouding en daar hun laatste jaren samen woonden. Het is nu een museum. De samenleving organiseerde toen zelf de zorg voor ouderen. Nu doet de overheid het met een koud technisch systeem. Mensen die moeilijk rond kunnen komen, maken gemiddeld gebruik van 27 regelingen met ongeveer acht verschillende definities van ‘inkomen’.
De postbesteller met een vaste betrekking met een zeker pensioen veranderde naar een pakketbezorger die als ZZP-er zelf zijn of haar oude dag moet regelen. Een deel van je bevolking bevindt zich door deze ontwikkelingen in een uitzichtloze situatie.
Herverdelen naar onszelf
Ik kijk naar de vrouwen voor hun woninkje in het hofje. Ze moesten zich wel hun hele leven gedragen en om weten te gaan met de luimen van hun mevrouw en op zondag netjes naar de kerk. Ik moet er niet aan denken. Rechtvaardigheid was ook een reden waarom de overheid de zorg ging over nemen. Alleen, we zijn doorgeschoten. Erik vertelt dat een wijkteam 86% van de tijd bezig is met het invullen van formulieren van inwoners. Koen Caminada laat vervolgens zien dat al dat herverdelen van geld door de overheid niet het gewenste effect heeft. Het is vooral rondpompen van belastinggelden waarbij er aan het eind van het verhaal, door de kosten van het systeem, minder geld over is. Een bevlogen en goed onderbouwd verhaal maar tegelijkertijd een verhaal dat ik niet goed na kan vertellen. Zijn presentatie vind je hier. Het toont aan dat ons belastingstelsel op de schop moet.
Niet meer wakker liggen
De initiatiefnemers van Geldfit.nl, hebben een voor Zoetermeer bekend verhaal. Volgende maand gaat de campagne weer van start in enkele wijken. Op postcodeniveau krijgen zij betalingsgegevens van een groot incassobureau. Wanneer mensen trager worden met betalen of achterstanden hebben bij meerdere leveranciers, kan er sprake zijn van beginnende schuldenproblematiek. Daar speelt Geldfit op in met gericht campagnemateriaal. De boodschap sluit aan bij de belevingswereld van de inwoners van het postcodegebied. Je bent bijvoorbeeld een stadse professional of een contente gepensioneerde. We hopen natuurlijk dat daardoor mensen in beweging komen voordat ze wakker liggen van zorgen over geld.
Weet u of u schulden heeft en zo ja, welke?
De volgende twee sprekers vroegen daar toch eens bij stil te staan. Je denkt dat je geen schulden hebt, maar hoe zit het met je hypotheek, je private lease contract of misschien ben je in een optimistische bui begonnen met sporten en zit je nu met een twee jarig contract?
Werkgevers hebben geen zin in gedoe hierover. Een op de drie werkgevers kapt er mee als er sprake is van schulden. Blijven werken of aan het werk gaan is niet altijd de oplossing om uit de schulden te komen maar met aandacht, inzet en de erkenning van het probleem aan beide kanten is er veel mogelijk. Uitval van kansrijke werknemers door schuldenproblematiek is zo ontzettend zonde.
The Meaning of the Idiom “Million Dollar Question” The phrase “the million dollar question” is used in colloquial speech in many parts of the English speaking world. … It’s used when the speaker wants to signal that this particular question is the one that needs an answer to resolve a make-or-break situation.
Je hebt van die uitdrukkingen en woorden, die zo vaak gebruikt worden dat je je schouders er bij ophaalt. Het zegt je niets totdat je er ineens keihard tegen aan loopt en het kwartje valt. Tenminste zo ging het bij mij van de week. Ik kreeg een vraag van mijn leidinggevende naar aanleiding van mijn blog over armoede en schulden.
One million dollar question
Een vraag die me de kans gaf om nu echt te vertellen wat er moet gebeuren. De kans van mijn leven, mijn one million dollar question. De stress en verlamming sloegen toe, want mijn antwoord moest in een keer goed zijn. In mijn hoofd formuleerde ik allerlei vergezichten over een betere wereld.
Stop, terug naar de essentie, Damen. Die lieve leidinggevende van je vraagt wat we kunnen doen. Hij en jij en misschien jullie collega’s als je ze weet te inspireren. Gewoon op het werk, binnen je eigen team.
Weer rustig geworden, ging ik mijn eigen verhaal herlezen, wat was de essentie ervan? Wat ik wilde zeggen zit in vier zinnen.
Het leven van mensen met weinig geld of schulden is knap ingewikkeld.
Alle instanties waar mensen die hulp nodig hebben mee te maken krijgen, hebben het zo ingewikkeld gemaakt om die hulp te krijgen dat je een HBO-opleiding nodig hebt. Laten we als medewerkers van een gemeente speuren naar elke drempel in ons eigen huis en dan de vraag stellen: Kan dit niet slimmer?
Doen we de goede dingen, kijken we naar waar het beter kan en blijven we doorgaan met wat is afgesproken?
Dit is een gewetensvraag: houd ik me bezig met zaken die echt belangrijk zijn voor onze inwoners of is het mijn hobby geworden? Of ben ik alleen maar bezig met het etaleren van mijn eigen genialiteit?
Dat betekent elke ochtend voor het werk in de spiegel kijken: Doe ik de goede dingen, kijk ik waar het beter kan en blijf ik doen wat ik heb afgesproken?
De rationele benadering; voorlichting geven en werken aan bewustwording, is zinloos.
We kunnen bij de gemeente dus maar beter ophouden met het maken van mooie folders en voorlichtingsmateriaal of er in ieder geval niet veel van verwachten. Er zijn andere manieren om mensen in beweging te krijgen, manieren die slim inspelen op angsten en behoeften. ‘Je wilt toch niet dat je kind iets misloopt?’ Hiervoor kunnen we slim gebruik maken van wat de Amazons en Bol.coms van deze wereld al lang weten.
Ga het persoonlijke contact aan en ga op zoek naar verdwenen klanten.
Dat is wat de ombudsman al eerder zei en dat hebben we ons aangetrokken. We nodigen iedereen die zich meldt uit voor een gesprek. Daarna komen de formulieren pas en zonodig vullen we die samen in. We bellen, mailen en appen achter iedereen aan die daarna niet meer komt opdagen. In een enkel geval gaat iemand op huisbezoek. Meer aandacht werkt. We zouden er alleen meer tijd voor willen hebben.
Wat zouden we volgens jou nu moeten gaan doen?
Een maaltijd die al voor mij klaar stond, een glas wijn en met een dekentje op de bank. Dat was vorige week vrijdag aan het einde van de dag mijn simpele wens. Na een week vol inspirerende bijeenkomsten en ontmoetingen, was mijn hoofd helemaal vol. Er kon niets meer bij.
Aan het begin van de week was ik in Alphen aan den Rijn, de gemeente waar ze de eerste stappen zetten om Mobility Mentoring in te voeren. Nadja Jungmann vertelde ons dat als je stress hebt vanwege schulden je een slechte variant van jezelf wordt. In Alphen aan den Rijn proberen ze de gemeentelijke dienstverlening zo in te richten dat de slechte variant van jezelf toch succes kan behalen. Hoe belangrijk dit is, liet Satcha Maduro Valies zien in de serie schuldig.
Later in de week organiseerde een lieve collega ter ere van haar ambtsjubileum een lezing. Ik mocht ook komen luisteren naar Nils Roemen.
Als jou gelukt is wat je wilt dat je lukt, wat is er dan gelukt?
Nils is de uitvinder van #DTV, armoede is volgens hem een logistiek probleem. Hij was opgehouden met het trekken aan dooie paarden en het verplaatsen van lucht. Als je durft te vragen met een beeld van het antwoord op de bovenstaande vraag voor ogen dan lukt alles. Als Nils dat zegt, geloof ik dat. Hij heeft het waargemaakt. Dat wordt duidelijk langs vele omzwervingen zoals M&M’s (daar zijn ze weer), Nijmegen, wederkerigheid en *copyleft. Zijn e-book vind je hier, #DurfTeDelen.
Donderdagmiddag ging ik naar Ecorys in Rotterdam waar drie veelbelovende initiatieven om schulden bij jongeren te voorkomen, werden gepresenteerd.
Moneyfit van Schuldhulpmaatjes. De interactieve website heeft een groot bereik. Sinds hij de lucht in ging, ongeveer een jaar geleden, zijn er 108.000 bezoekers geweest, waarvan 12.000 online zijn geholpen of doorverwezen naar jongerenmaatjes in bijvoorbeeld Zoetermeer.
35.000 modaal, krijg je dat per week of per maand?
Dit horen medewerkers van Moneyways regelmatig in de klas. Moneyways maakt gebruik van ‘peereducators’ en richt zich vooral op jongeren in de bovenbouw van het VMBO en de eerste twee jaar van het MBO.
Theatergroep PlayBack maakt maatschappelijke thema’s zoals alcohol, drugs, (online) pesten, seksualiteit en geld bespreekbaar onder jongeren tussen 12 en 18 jaar, maar organiseert ook avonden voor hun ouders en docenten uit het voortgezet onderwijs.
Allemaal een hoop Engels bij elkaar, maar het werkt.
Vrijdags mocht ik voor het eerst in mijn leven naar een congres van Divosa. In de vorige eeuw was dat de vereniging van directeuren van sociale zaken. Tegenwoordig is het vooral een instituut dat zich bezig houdt met nieuwe ontwikkelingen en kennisdeling in het sociaal domein
Ik heb er veel gezien en gehoord, wat me het meest raakte was de documentaire van Vergeef me mijn schulden, van Ingeborg Jansen. Vergeef me mijn schulden, laat de harde werkelijkheid van de schuldenproblematiek zien. Schuldenaren die ten einde raad zijn en zich vastklampen aan deze laatste strohalm. En rechters die een ingewikkelde afwegingen moeten maken. Heeft iemand recht op een schone lei en een nieuwe kans?
Vergeef me mijn schulden, maandag 25 september, 21.00 uur op NPO 2, KIJKEN!
Geen tas met goodies op dit congres maar wel een virtuele toolkit van DATT. Een hele praktische handleiding om in je gemeente aan de slag te gaan met het onderwerp. Aan alles is gedacht: voorbeeldbrieven, filmpjes en draaiboeken. En voor wie een beetje creatief is, om te zetten naar elk ander onderwerp waarmee je aan de slag moet.
Als je tot hier bent gekomen, ben je dan een schaap of een rode slingeraap? In ieder geval gaat het bekijken van deze inspirerende lezing je dan ook nog wel lukken. Ik heb hem ademloos uitgekeken.
En nu? een weekje gewoon werken? Of ga ik op zoek naar nieuwe inspiratie bijvoorbeeld uitzoeken wie die Simon Sinek nu eigenlijk is? Die naam is van de week wel vier keer op verschillende plekken voorbijgekomen. Wordt vervolgd.
*Copyleft Durftevragen ontleent zijn kracht aan de kunst van het delen. Hoe zichtbaarder je bent en hoe meer je weggeeft, hoe makkelijker het voor mensen wordt om jouw ideeën te verspreiden en hoe uitnodigender je voor hen bent om geholpen te worden. Het is de nadrukkelijke droom van durftevragen om over de hele wereld bekend te worden, en uiteindelijk overbodig te worden. Alles uit dit boek mag je daarom kopiëren, uitscheuren, filmen, fotograferen, naspelen in films of toneel- stukken, uitbeitelen in rotsen. Het maakt ons niet zo veel uit, we willen graag dat dit gedachtengoed zo veel mogelijk mensen bereikt. We vinden het wel tof wanneer je ons als bron noemt. Alvast bedankt voor het helpen verspreiden van onze ideeën, verhalen en ervaringen.
Drie kinderen in elke klas. Dat zegt veel meer dan 421.000 kinderen in Nederland of 3100 kinderen in Zoetermeer. Drie kinderen bij jouw kind in de klas of in jouw klas groeien op in een gezin dat in armoede leeft. Dat betekent dat het zijn of haar verjaardag niet kan vieren, niet mee kan op schoolreisje en vaak zonder ontbijt te hebben gehad op school komt.
Ik wou wel mee op schoolreis…
Het gevoel er niet bij te horen, is op zichzelf al erg voor een kind. Maar de effecten van leven in armoede reiken verder en bepalen ook de toekomst van een kind. Opgroeien in een gezin waarin voortdurend stress is over geld en geleefd wordt bij de dag maakt dat je het idee krijgt dat je weinig vat hebt op situaties. Ze overkomen je. Je leert niet om plannen te maken en wat je zelf belangrijk vindt. De zorgen over de rekeningen die betaald moeten worden leiden er toe dat er minder aandacht is voor het kind en zijn of haar talenten.
Ik wou wel muziekles…
Redenen voor staatsecretaris Jetta Klijnsma honderd miljoen per jaar extra vrij te maken. Om er zeker van te kunnen zijn dat al het geld ook echt bij kinderen terecht komt, moet het in natura worden besteed. Alle kinderen moeten mee kunnen doen op school, kunnen sporten of muziekles krijgen. Alles waaraan hun vriendjes of vriendinnetjes ook mee kunnen doen.
Ik wou wel een feestje…
Gemeenten en landelijke organisaties zoals de stichting Leergeld, het Jeugdsportfonds, het Jeugdcultuurfonds, het Nationaal Fonds Kinderhulp en de stichting Jarige Job, maken op dit moment plannen om dit geld goed te besteden en zoveel mogelijk kinderen te bereiken. Vorige week was ik op een inspiratiesessie in Den Bosch en wisselde we ideeën uit.
Ik wou wel mooie schoolspullen…
Roeland van Geuns, lector Armoede Interventies in Amsterdam hield ons voor dat ouders helpen, ook het kind helpt. Als het inkomen optimaal gemaakt kan worden, helpt dat veel problemen uit de wereld. Ons beeld over om wie het gaat, moeten we bijstellen. Heel veel kinderen in armoede hebben ouders die allebei werken.
De extra middelen kunnen kinderen helpen beter omgaan met de situatie thuis en de stress verminderen, door rust en veiligheid te bieden. Ook helpt het de dagelijkse sleur te doorbreken doordat je een keer iets leuks meemaakt. Of dat je een keer je toffe schoenen kunt laten zien aan je vriendjes of vriendinnetjes, maakt de schaamte over de situatie thuis minder.
Ik wou wel mee op stedentrip…
In Zoetermeer, waar ik werk, gebeurt al heel veel. Toch zijn we op zoek naar goede ideeën om nog meer kinderen te bereiken. Als jij een idee hebt of een goed voorbeeld weet, laat het mij weten.
citaten afkomstig van campagne kindpakket.nl
We hebben dit boek geschreven omdat we het te druk hadden om het niet te doen.
In het boek Schaarste zitten veel mooie citaten, maar deze uitspraak van de schrijvers zelf vat de boodschap van Sendhil Mullainathan en Eldar Shafir het beste samen. De schrijvers kregen het verzoek een artikel te schrijven over armoede op het moment dat ze een enorm gebrek hadden aan tijd. Hierdoor viel het kwartje, niet gehaalde deadlines hebben veel weg van niet betaalde rekeningen. Het gedrag van iemand met gebrek aan tijd lijkt op dat van iemand met schulden. Schaarste neemt bezit van het denken.
Mullainathan en Shafir schreven Schaarste al in 2013. Maar in Nederland is het nog steeds razend populair en wordt vaak aangehaald om gedrag van mensen met schulden te verklaren en waarom onze oplossingen niet werken. Ik kreeg het een paar weken geleden van een collega in mijn handen gedrukt.
Hier, dit is belangrijk voor ons werk bij de gemeente.
Schaarste geeft een nieuw perspectief op menselijk gedrag. Aan de hand van eigen onderzoek en aansprekende voorbeelden tonen de auteurs aan dat de gevolgen van schaarste veel verder gaan dan tot nu toe bekend. Ze presenteren uiteenlopende gedragsexperimenten die laten zien hoe schaarste het denkvermogen van mensen verlamt. Armoede zorgt er voor dat we moeilijk nieuwe vaardigheden aan leren. Gebrek aan tijd leidt ertoe dat we steeds onverstandigere beslissingen nemen. Deze inzichten hebben verregaande gevolgen op vele terreinen zoals: armoedebestrijding, scholing, obesitas, verkeersveiligheid en werkloosheid.
Schaarste is geschreven als een meeslepende roman. Ik wilde niet stoppen met lezen omdat ik benieuwd was naar de afloop. Het einde stelde me daarom een beetje teleur. De schrijvers bieden in de conclusies slechts een begin van een oplossing. Breng oplossingen herhaaldelijk onder de aandacht van mensen met schulden en maak het simpel er gebruik van te maken, maar hoe doe je dat?
Omdat het verhaal me deed denken aan een boek van Marli Huijer, tot begin dit jaar Denker des Vaderlands, ben ik gaan zoeken welke oplossingen zij had bedacht. In Discipline, beschrijft ze hoe moeilijk het is om in een wereld van overvloed en vrijheden tot verstandige keuzes te komen. Zij gaat in op onze ongemakkelijke verhouding met discipline. Marli Huijer zegt daarom: besteedt de discipline door gebruik te maken van nieuwe technieken. Tegenwoordig zijn er apparaten die de discipline van je overnemen. Zelf heb ik een app die me waarschuwt dat het tijd is om mijn blog te schrijven. Ook kun je je discipline uit besteden aan andere mensen. Door te delen ontstaat er een wederzijds netwerk waarin we elkaar helpen goede voornemens uit te voeren.
Eigen Schuld
In het WRR-rapport Eigen Schuld laat Wil Tiemijer zien wat het inzicht van Mullainathan en Shafir betekent in de Nederlandse samenleving. De belangrijkste belemmeringen om uit de problemen te komen zijn regels en instituties. Die gaan uit van hoe mensen zich zouden moeten gedragen. Beter is het om aan te sluiten bij hoe mensen zich feitelijk gedragen. De grootste schuldeiser is de overheid zelf. Het gaat dan vooral om de belastingdienst, als goede tweede volgt de zorgverzekering. Instanties houden ook niet altijd rekening met de beslagvrije voet. Incassobureau’s bezondigen zich aan ontoelaatbare druk. Daar komt nog bij dat van de inwoners van 16 jaar en ouder in Nederland 2,5 miljoen laaggeletterd is.
Voorbeeld: Een bijstandsmoeder met 2 kinderen heeft jaarlijks te maken met 12 inkomenselementen van 8 verschillende instanties. Zij moet daarvoor 18 digitale formulieren invullen en ontvangt 80 betalingen.
Schuldhulpverlening, ook bij de gemeente, is er vooral gericht om cognitieve vaardigheden te verbeteren terwijl het in belangrijke mate gaat om non-cognitieve vaardigheden. Het gaat om persoonlijkheid, overtuigingen en de invloed van stress. Extra risico’s vormen een vermijdend temperament, lagere zelfcontrole en aangeleerde hulpeloosheid.
Aanbevelingen: - Richt het nemen van financiële beslissingen slimmer in. - Beperk de mogelijkheden voor krediet en bescherm consumenten tegen overkreditering. - Leg als hulpverlener eerder contact en maak drempels lager. - Toets vooraf op afloscapaciteit i.p.v. achteraf corrigeren. - Herstel fouten ruimhartig.
Dit moet op alle niveau’s, gemeente, belastingdienst, zorgverzekeraars, woningcorporaties, banken en deurwaarders, vorm krijgen.
Het boek Schaarste is uitgegeven door Mavenpublishing. Wie geen tijd heeft om het hele boek te lezen, de recensie in het tijdschrift Sociale Vraagstukken vat het goed samen. Of lees het interview met Eldar Shafir op MT.nl.
Alles is op loopafstand als je de tijd hebt.
Alzirr Coaching & Advies 